Vì sao người Nhật giành nhiều giải Nobel khoa học?

Cũng như năm 2008, toàn bộ giải Nobel Vật lý năm nay vào tay người Nhật. Như vậy từ năm 1949 cho tới nay đã có 22 người Nhật được trao giải Nobel,trong đó có 19 giải Nobel khoa học.

Isamu Akasaki (85 tuổi, ở Đại học Meijo và ĐH Nagoya); Hiroshi Amano (54 tuổi, ở ĐH Nagoya) và Shuji Nakamura (Mỹ gốc Nhật, 60 tuổi, ở ĐH California) được tặng giải Nobel do phát minh ra diode phát ánh sáng xanh blue, một sáng chế có ý nghĩa thực dụng.

Từ năm 1949 cho tới nay đã có 22 người Nhật được trao giải Nobel, gồm 19 giải Nobel khoa học (10 người giải Vật lý, bảy người giải Hóa học, hai người giải Y học), hai giải Văn học và một giải Hòa bình. Tuy rằng trong số đó có hai người quốc tịch Mỹ mà Shuji Nakamura là một trong hai, nhưng thực ra thành tựu khoa học của họ được làm ra khi còn ở Nhật.

Xét về chỉ tiêu số người được trao giải Nobel, Nhật Bản xếp thứ 11 trên thế giới, tương đương với nước Nga, chưa phải là cao, đặc biệt nếu so với nước xếp thứ nhất là Mỹ (331 người). Nhưng với 19 người được trao giải Nobel khoa học, nước Nhật đang đứng hàng đầu châu Á về khoa học tự nhiên và bỏ xa Trung Quốc. 

Năm 2001, Nhật đề chỉ tiêu phấn đấu trong 50 năm giành được 30 giải Nobel, hồi ấy nhiều người trên thế giới, nhất là người Trung Quốc, coi là trò đùa. Đến nay, 13 năm trôi qua, đã có 13 người Nhật giành được giải Nobel. Xem ra người Nhật đã nói là làm và làm tốt hơn cả dự kiến.

 

Ngay từ thời đại Edo trước cuộc Duy tân Minh Trị, chính quyền nhà nước Nhật đã xác lập truyền thống nghiên cứu khoa học cơ bản và chú trọng đào tạo thật nhiều nhân tài. Tuy hồi ấy nước Nhật chưa làm cách mạng công nghiệp nhưng họ đã tiến hành nghiên cứu độc lập trên các lĩnh vực như toán học, và tiếp xúc với khoa học phương Tây qua Hà Lan – quốc gia phương Tây duy nhất được chính quyền Nhật cho phép buôn bán với họ. Sở dĩ ngày nay các nhà khoa học Nhật được trao giải Nobel đó là do họ đã bỏ ra rất nhiều năm để tích lũy kiến thức khoa học, chứ không phải chuyện ngày một ngày hai…